4 Temel Şirket Kültürü Tipi
Şirket kültürü bir organizasyonun vizyonu, misyonu ve temel değerlerinden oluşan bir bütündür. Daha iyi liderliği, huzurlu bir çalışma ortamını, yetenek kazanımını destekleyerek verimliliği arttırır. Bunun dışında potansiyel yetenekleri size çekmekle kalmaz var olan nitelikli çalışanları da elinizde tutmanıza yardımcı olur.
Breathe’in yayınlamış olduğu 2021 Kültür Ekonomisi Raporu’na göre negatif çalışma kültürü Birleşik Krallık ekonomisine bir yılda 20,2 milyar sterlin kaybettiriyor. Rapora göre çalışanların neredeyse üçte biri (%27) şirket kültürü nedeniyle işten ayrıldı. Şirketinizde verimlilik düşükse veya nitelikli çalışanlar sizi tercih etmiyorsa bu şirket kültürüne yatırım yapmanız gerektiği anlamına gelebilir.
Şirket kültürü var olan organizasyonun yapısına göre değişiklik gösterir. Organizasyon yapısının gereksinimlerine göre zaman içerisinde şirket kültürü değişir, evrilir. Bu sebeple şirketlerin temel değerleri, sektörü, vizyonları ve misyonları aynı olsa bile çalışma kültürü birbirinden farklıdır. Bu da farklı şirket kültürü tiplerinin doğmasına neden olur.
Şirket Kültürü Tipleri
Quinn ve Cameron’ın 1980’lerde oluşturduğu Rekabetçi Değerler Çerçevesi her şirketin özgün bir kültürü olduğu fakat bunların temelde 4 kültür çeşidi olduğunu belirtir. Rekabetçi Değerler Çerçevesi şirket kültürünüzü tespit etmek için kullanabileceğiniz bir araçtır aynı zamanda.
Çerçeve dört değişkene sahiptir; iç odak ve entegrasyon ile dışsal odak ve farklılaşma, istikrar ve kontrol ile esneklik ve takdir yetkisini içerir. Bu yazımızda bu çerçeveyi kullanarak şirket kültürü tiplerini inceleyeceğiz.
Rekabetçi Değerler Çerçevesine göre dört temel şirket kültürü tipi vardır:
1. Klan Kültürü
Klan kültürü özellikle aile şirketlerinde ve az sayıda çalışanın olduğu organizasyonlarda sıklıkla görülür. Hiyerarşi çok baskın değildir, ünvanlar ikinci plandadır önemli olan organizasyonu başarıya ulaştırmaktır. Ortama herkesin eşit hissettiği ve samimi ilişkilerin kurulduğu bir hava hakimdir. Çalışanların birbirleriyle olan ilişkileri oldukça güçlüdür ve işe bağlılık oranları yüksektir. “Aile” ortamına benzer bir ortam yaratılmaya çalışılır. Liderler “baba” veya “akıl hocası” olarak görülür. Liderlik mentorluğe dönüşür. İş birliği önemlidir.
Olumlu Yönleri: Çalışanlar organizasyona “ait” hisseder. Feedback ve görüş ifade etme açısından rahat bir ortam sunar, açık iletişimi destekler, Çalışanlar arasında güçlü bir bağ vardır.
Olumsuz Yönleri: İyi ilişkiler ve rahat ortam suistimal edilebilir, otoriteden yoksun bir ofis ortamı karışıklığa sebep olabilir. İş-eğlence dengesi bozulabilir. En önemlisi de organizasyon büyüdükçe operasyon yürütmede sıkıntılar yaşanabilir.
Tavsiyeler: Klan kültüründen maksimum faydayı sağlamanın anahtar noktası iletişim, denetim ve ölçüdür. Rahat bir çalışma ortamının ve sınırsız anlayışın suistimal edilmemesi için açıkça iletişim kurun, hoşlanmadığınız veya istemediğiniz durumları çalışanlarınıza belirtin. Çoğu şeyin fazlası zararlıdır, ölçülü bir samimiyet ile çalışanlarınızın kısıtlı hissetmeyeceği, sıcak bir çalışma ortamı sağlayın. Denetimle operasyon süreçlerinin nasıl izlediğini takip edin, PeerBie gibi iş yönetim yazılımları ile çalışanlarınızın performanslarını takip edin.
2. Adhokrasi Kültürü
Adhokrasi kültürünün dört temel olguya odaklanır; hız, yenilik, risk almak ve yaratıcılık. Adhokrasi kültürüne sahip işletmeler çalışanlarının risk almasını ve yaratıcı olmalarını teşvik eder. Bireysel girişim ve özgürlüğe alan tanıyan adhokrasi, bürokrasi ve prosedür gibi kısıtlayıcı etkenleri minimum tutmaya çalışır. Genellikle start-uplarda görülür ve işletme liderleri yenilikçi girişimcilerdir. Sürekli yeniliğin ve iyileştirmelerin gerektiği Apple, Google ve Facebook gibi özellikle teknoloji alanındaki organizasyonlara oldukça uygundur. Fakat organizasyon büyüdükçe her birimde adhokrasiyi uygulamak zorlanır, zamanla sadece yeniliği devam ettirerek pazarda öncü olmayı sağlayan birimlerde uygulanmaya başlar.
Olumlu Yönleri: Sadece yeniliğe ve pazarda öncü olmaya odaklanmış şirketler için bürokrasi gibi kısıtlayıcı etkenleri ortadan kaldırır, çalışanları cesaretlendirir, risk almaya ve yaratıcı olmaya zorlayarak geliştirir.
Olumsuz Yönleri: Çalışanlar oldukça yoğun ve hızlı iş ortamında bazı sorunlar yaşayabilir. Kaotik bir ofis ortamı çalışanları ruhen yorabilir. Sorumluluklarını net anlayamadıkları takdirde operasyonlarda aksamalar yaşanabilir. Şirket, cesur planların uygulama aşamasında problem çıkarsa ciddi maddi zarara uğrayabilir.
Tavsiyeler: Adhokratik kültürün olduğu organizasyonlarda yönetim oldukça önemlidir. Planlar dikkatlice oluşturulmalı ve uygulanmalıdır. Çalışanların iş yükü yönetimini sağlanması, görevlerin net olarak belirlenmesi ve atanması, iletişimin sürekli olması gerekir. Adhokratik kültüre sahip şirketlerin PeerBie gibi iş yönetim yazılımlarına yatırım yapmaları hem çalışanların yükünü hafifletir hem de operasyonel süreçlerin kusursuz bir şekilde ilerlemesini sağlar.
3. Pazar Kültürü
1960’larda yaygınlaşmaya başlayan pazar kültürünün ana hedefleri her zaman yarışın en önünde olmaktır. Pazar kültürüne sahip organizasyonlar somut sonuçlara odaklıdır ve gerek pazarda gerek çalışanlar arasında inanılmaz bir rekabet vardır. Oracle, Tesla, Amazon gibi şirketlerin de sahip olduğu pazar kültüründe temel motivasyon kimsenin yapmadığını yapıp herkesten önce pazara sürmek ve kar oranlarını olabildiğince yükseltmektir. Müşteri memnuniyeti oldukça önemlidir. Tüm organizasyon rakipleri yenme hedefi çevresinde konumlanır. Liderler oldukça zorlu ve talepkardır.
Olumlu Yönleri: Sonuç odaklılık başarıyı da getirir. Pazar kültürünün karakteristik özelliklerinden biri de meritokrasidir. Liyakata dayalı bir iş anlayışı vardır.
Olumsuz Yönleri: Aşırı rekabet çalışanların arasını açabilir ve takım çalışmaları başarısızlık getirebilir. Pazar kültüründe müşteri memnuniyeti birinci planda olduğu için çalışan memnuniyeti ve deneyimi ikinci hatta üçüncü planda olabilir. Çalışanın iş tatminine önem vermeme, aşırı rekabet, sürekli yenilik ve başarı baskısı çalışanların tükenmesine sebep olabilir.
Tavsiyeler: Çalışan memnuniyeti ve tatmini, çalışanlar arası ilişkilerin güçlendirilmesi gibi alanlara ağırlık verilmeli, iş yükü yönetimi çalışan sağlığı için doğru bir şekilde planlanmalıdır. Proje yönetim araçları ile sürecin yönetimi daha rahat olabilir. Peerbie’nin sunduğu kesintisiz iletişim ile çalışanlarınıza kulak verebilirsiniz.
4. Hiyerarşi Kültürü
En geleneksel işyeri kültürü olan hiyerarşi kültürünün en karakteristik özelliği adından gelir. Bu kültüre sahip olan organizasyonlar hiyerarşik bir emir-komuta zincirine sahiptirler ve çalışanların hepsi bu zincirin neresinde olduğunu gayet iyi bilir. Organizasyon yapısı, kontrol ve “işleri doğru yapmak” en önemli özelliklerindendir. Hata yapmamak en büyük hedeflerdendir. Bürokrasi ve prosedürlere sıkı sıkıya bağlılık vardır. Sıkı takip ve katı kurallar bulunur. İlişkiler oldukça resmidir. Lider ve çalışan arasında katmanlar, mesafeler vardır. Görevler nettir ve sorumluluklar iş düzeyine göre verilir. Ordu, hastane, petrol işletmeleri gibi büyük organizasyonların idaresi için uygundur.
Olumlu Yönleri: Risk yönetimi, istikrar ve verim sağlar. Organize olmayı kolaylaştırır. Sınırlar ve görevler çok net bir şekilde tanımlanmıştır, bilinmezliğe yer yoktur. İletişim kusursuzdur. Her şey kitabına göre yapılır.
Olumsuz Yönleri: Esnek değildir; ani değişikliklerden kötü etkilenir. Katı kurallar ve bürokrasi süreci yavaşlatır.
Tavsiyeler: Emir-komuta zincirinde boşluklar varsa doldurmak ve her bir departman için hedefler belirlemek işlerin yürütülmesini kolaylaştırır.
En İyi Şirket Kültürü Hangisidir?
Her şirketin hedefleri, sektörü ve çalışan profili farklıdır, bu nedenle “en iyi” şirket kültürü diye bir şey yoktur. İdeal kültür, organizasyonun ihtiyaçlarına ve önceliklerine göre değişir. Bazı şirketler, daha esnek ve yenilikçi bir adhokrasi kültürünü tercih ederken, diğerleri düzen ve verimlilik sağlayan hiyerarşik bir yaklaşımı benimseyebilir. Bu noktada, farklı kültürlerin unsurlarını birleştiren hibrit modellerin de oldukça etkili olduğunu belirtmek gerekir.
Başarılı Bir Şirket Kültürü Oluşturmanın Yolları
Liderliğin Önemi
Şirket kültürünün temel taşı liderlerdir. Liderler, sadece stratejik kararlar almakla kalmaz, aynı zamanda kültürü şekillendirir ve çalışanlara ilham verir. Güçlü liderlik, şirketin değerlerini ve vizyonunu yansıtmak için kritik bir rol oynar.
Çalışan Katılımı ve İletişim
Şirket kültürünün başarısı, çalışanların bu kültüre ne kadar uyum sağladığına bağlıdır. Açık iletişim kanalları kurarak çalışanların fikirlerini ve geri bildirimlerini paylaşmasını teşvik etmek, sağlıklı bir kültür oluşturmanın temelidir.
Değerlerin ve Vizyonun Netliği
Başarılı bir şirket kültürünün temel taşlarından biri, şirketin değerlerinin ve vizyonunun açık bir şekilde tanımlanmasıdır. Çalışanlar, şirketin hangi amaçlara hizmet ettiğini ve bu hedeflere nasıl ulaşmayı planladığını bilmelidir. Bu netlik, hem çalışanların motivasyonunu artırır hem de tüm organizasyonun ortak bir hedefe doğru ilerlemesini sağlar.
Değerler, bir şirketin kimliğini belirleyen unsurlardır. Örneğin, inovasyonu teşvik eden bir şirketin değerleri, çalışanları yeni fikirler üretmeye ve risk almaya cesaretlendirebilir. Bunun yanı sıra, vizyonun net bir şekilde ifade edilmesi, çalışanların sadece günlük görevlerini yerine getirmekle kalmayıp, aynı zamanda şirketin büyük resmini anlamalarına da yardımcı olur.
Sürekli Eğitim ve Gelişim Fırsatları
Eğitim ve gelişim olanakları, çalışanların hem bireysel hem de profesyonel olarak büyümelerini destekler. Bu da şirket kültürünün güçlü ve sürdürülebilir olmasını sağlar. Sürekli eğitim fırsatları sunan şirketler, çalışanların bilgi birikimini artırırken, aynı zamanda şirket içi bağlılığı da güçlendirir.
Mentorluk programları, çalışanların daha deneyimli kişilerden öğrenmesini sağlar. Bunun yanı sıra, çeşitli sertifika programları ve seminerler, çalışanların yeteneklerini geliştirmelerine olanak tanır. Eğitim olanakları sunan bir şirket, çalışanlarına değer verdiğini gösterir ve bu da kültürü pozitif yönde etkiler.
Peerbie ve Şirket Kültürleri
Peerbie, şirket kültürlerinin gelişimini desteklemek için tasarlanmış bir platformdur. Ekip içi iletişimi kolaylaştırarak, şirketlerin daha işbirlikçi ve verimli bir çalışma ortamı yaratmasına yardımcı olur. Hangi şirket kültürüne sahip olursanız olun, Peerbie’nin sunduğu çözümler iş süreçlerini daha etkili hale getirir.
Peerbie’nin güçlü yönlerinden biri, farklı şirket kültürlerine uyum sağlayabilmesidir. Hiyerarşik bir yapı için raporlama ve görev dağılımını kolaylaştırırken, adhokrasi kültüründe yaratıcı projelerin hayata geçirilmesini destekler. Bunun yanında, klan kültürüne uygun olarak çalışanlar arasında güçlü bir bağ kurulmasını sağlar.
Motivasyon araçları, performans takip sistemleri ve ödüllendirme mekanizmaları gibi özelliklerle Peerbie, şirket kültürünüzü bir üst seviyeye taşımak için harika bir araçtır.
Sonuç olarak, şirket kültürü bir organizasyonun başarısını etkileyen en önemli unsurlardan biridir. Çalışan motivasyonu, bağlılık ve genel iş performansı, doğru kültürün benimsenmesiyle doğrudan ilişkilidir. Hiyerarşik, klan, adhokrasi ve pazar odaklı kültürlerin her biri farklı avantajlar sunar, ancak ideal kültür, şirketin hedeflerine ve ihtiyaçlarına göre şekillenmelidir.
Peerbie gibi teknoloji tabanlı araçlar, şirket kültürünün geliştirilmesi ve sürdürülmesi konusunda büyük bir destek sağlar. Organizasyonunuz için en uygun kültürü belirleyip, bunu güçlü liderlik ve çalışan katılımıyla birleştirerek uzun vadeli başarı elde edebilirsiniz.
